‘Muhrim (İhramlı) Kadın Nikab (Peçe) Takmaz ve Eldiven Giymez’ Rivayetinin Tahkiki ve İlim Ehlinin Yanında Muhrim Kadının Nikab Takmasının Hükmü Nedir?
Öncelikle bu lafzın bulunduğu hadis, bizlere bir çok yoldan gelmiştir.
Şimdi hakka isabet etmek ve adil olmak için, bu rivayetin bütün yollarına bakalım.
أن رجلا سأل رسول الله ما يلبس المحرم من الثياب ؟ فقال رسول الله لا تلبسوا القمص ولا العمائم ولا السراويلات ولا البرانس ولا الخفاف إلا أحد لا يجد نعلين فليلبس خفين وليقطعهما أسفل من الكعبين ولا تلبسوا شيئا مسه الزعفران ولا الورس
İbn Ömer (رضي الله عنهما) dedi ki:
“Bir adam Allah Rasulü’ne ‘Muhrim elbiselerden ne giyebilir?’ diye sordu. Allah Rasulü ‘Ne gömlek, ne sarık, ne don, ne başlıklı giysi, ne de hufeyn giymez. İki ayakkabı bulamayan kimse müstesnadır ; O (kişi) huffeyn giysin ve onları topuklarından aşağısına (kadar) kessin. (Hakeza) Ne safran ne de cehri dokunmuş (sürülmüş) bir şey (de) giy(e)mez’ dedi”
Nesai, el-Mucteba 2669
Bu rivayeti İmam Nesai Kuteybe’den, O İmam Malik’ten, o Nafi’den, o da İbn Ömer’den naklemiştir.
Aynısını İmam Buhari Ali bin Medini yolunya İbn Uyeyne’den ve Humeydi Sufyan’dan, o Zuhri’den, o Salim’den, o da İbn Ömer’den olmak üzere nakletmiştir.
Sahih, el-Buhari 5806
Humeydi, el-Musned 639
Yine aynısını İmam Şafi’i’de, Sufyan bin Uyeyne, Zuhri, Salim, İbn Ömer olmak üzere, yine Malik, Nafi, İbn Ömer olmak üzere nakletmiştir.
Şafi’i, el-Musned 838, 839
Görüldüğü üzere bu rivayette o lafız, ya’ni ‘Muhrim kadın nikab takmaz ve eldiven giymez’ lafzı yoktur.
Yazıyı uzatmamak adına Malik’ten bunlar ile yetiniyorum. Malik’in bütün ashabı Malik’ten o lafız olmadan nakletmiştir.
Yine İmam Buhari Ahmed bin Yunus, İbrahim bin Sa’d, Zuhri, Salim, İbn Ömer olmak üzere, o lafız olmaksızın nakletmiştir.
Sahih, el-Buhari 1842
Yine İmam Buhari Adem, İbn Ebi Zi’b, Nafi, İbn Ömer olmak üzere o lafız olmaksızın nakletmiştir.
Sahih, el-Buhari 134
Yine İmam Buhari Kuteybe bin Said, Hammad bin Zeyd, Eyyub, Nafi, İbn Ömer olmak üzere o lafız olmaksızın nakletmiştir.
Sahih, el-Buhari 5794
İmam Muslim’de Yahya, Malik, Abdullah bin Dinar, İbn Ömer olmak üzere, o lafız olmaksızın nakletmiştir.
Muslim, es-Sahih 1177
Hakeza İmam Ahmed Yahya bin Said el-Kattan, Ubeydullah, Nafi, İbn Ömer olmak üzere, o lafız olmaksızın nakletmiştir.
Ahmed, el-Musned 5166
Görüldüğü üzere bu hadis bize İbn Ömer’den ulaşmıştır. İbn Ömer’den de Nafi, Salim ve Abdullah bin Dinar aktarmıştır.
Bu rivayeti Nafi’den Malik, Ubeydullah, İbn Ebi Zi’b ve Eyyub o lafız olmadan nakletmiştir.
Nafi’den rivayetleri hususunda Malik en üstünüdür.
İbn Ebi Zi’b ittifakla sika ve hafızdır.
Eyyub es-Sahtiyani’de ittifakla sika ve hafızdır.
Hakeza Ubeydullah bin Ömer bin Hafs bin Asım bin Ömer bin Hattab, ittifakla sika ve hafızdır, İmam Ahmed onu Nafi’den rivayetlerinde Malik’e takdim etmiştir.
el-İlel ve’l-Ma’rifet’ur-Rical, rivayetu Mervezi 40
Bu hafızlar Nafi’den o lafzı duymamış.
İbn Ömer’in oğlu Salim’den ise bu rivayeti bize İbn Şihab ez-Zuhri aktarmıştır. İbn Şihab ez-Zuhri’de Salim’den o lafzı işitmemiştir.
İbn Şihap ez-Zuhri bu ümmetin imamı, ittifakla sika ve hafızdır.
Abdullah bin Dinar’da o lafız olmadan nakletmiştir.
Abdullah bin Dinar’da ittifakla sikadır.
Bu rivayeti bize
ولا تنتقب المرأة المحرمة ولا تلبس القفازين
“Muhrim kadın ne nikab takar ne de eldiven giyer”
lafzıyla ziyade olarak, İmam Buhari Abdullah bin Yezid, Leys bin Sa’d, Nafi, İbn Ömer olmak üzere nakletmiştir.
Sahih, el-Buhari 1838
Hakeza Ebu Davud Kuteybe bin Said, Leys bin Sa’d, Nafi, İbn Ömer olmak üzere, o lafızla nakletmiştir.
Ebu Davud, es-Sunen 1825
Yani Nafi’den herkes o lafız olmadan nakletmiş, Leys bin Sa’d ise, o lafızla nakletmiştir.
Hakaze bu hususta Leys’e bazı zayıf ve mechul ravilerde tabi olmuştur. Bunlardan biride İbrahim bin Said’dir.
وهذا الحديث لا يتابع إبراهيم بن سعيد هذا على رفعه ورواه جماعة عن نافع من قول ابن عمر
İbn Adiyy dedi ki:
“Bu (muhrim nikab takmaz) hadisinde İbrahim bin Said’e ref (olması) üzerine kimse tabi olmamıştır. Onu bir cemaat Nafi’den İbn Ömer’in kavli (olarak) nakletmiştir”
el-Kamil fi’d-Duafa er-Rical 1.cilt syf 418
Leys bin Sa’d ittifakla sikadır, lakin Leys bu rivayeti Nafi’den Malik bin Enes ve diğer hafızlara muhalefet ederek, merfu nakletmiştir.
Malik ve diğer hafızların işitmediği bu lafız merfu olarak değil, mevkuf olarak sahihtir.
İmam Malik, bunu Allah Rasulü’nün sözü olarak değilde, İbn Ömer’in sözü olarak mevkuf nakletmiştir.
Muvatta, el-Leysi rivayeti 918
Ebu Davud’da bunu Malik, Ubeydullah ve Eyyub’un Nafi’den mevkuf naklettiğini zikrederek, mevkuf olduğuna işaret etmiştir.
Ebu Davud, es-Sunen 1825
İmam Buhari’de buna işaret etmiştir.
Sahih, el-Buhari 1838
Hakeza İmam Darekutni mevkuf ve merfu nakledenleri zikretmiş ve ardından şöyle söylemiştir ;
رواه مالك عن نافع عن ابن عمر موقوفا وهو الصحيح
“(Bu rivayeti) Malik Nafi’den, o da İbn Ömer’den mevkuf (olarak) rivayet etmiştir ki, sahih (olanda) budur”
el-İlel’ul-Varide 13.cilt syf 42
Bununla beraber, tabiin ve sahabeden muhrim kadının yüzünü kapattığına dair nakil de vardır.
كنا نخمر وجوهنا ونحن محرمات ونحن مع أسماء بنت أبي بكر الصديق
Fatime bint Munzir (رحمها الله) dedi ki:
“Biz, muhrim ve Esma bint Ebi Bekr es-Sıddık ile beraber iken, yüzlerimizi örtüyorduk”
Muvatta, el-Leysi rivayeti 919
Benzer lafızlar ile Abde bin Suleyman’da Hişam bin Urve’den, o da eşi Fatime’den nakletmiştir.
İshak bin Rahuye, el-Musned 2255
Fatime bint Munzir Hişam bin Urve’nin hanımıdır. Esma bint Ebu Bekr es-Sıddık ise, Hişam bin Urve’nin nenesi, Ebu Bekr’in kızı ve sahabedir.
Allah en doğrusunu bilendir.
Bu zikrettiklerim, rivayetin insad olarak Allah Rasulü’nden sahih olup olmaması ile alakalı idi, işin fıkhi boyutu değildi.
Nikab hususunda fıkha gelince ; İlim ehlinin geneli, muhrim için nikabı caiz görmemiştir.
İbn’ul-Munzir bu rivayetin merfu ve mevkufluğundaki hilafa değinmiş, bir cemaatın bunu İbn Ömer’in kavli saydığını söylemiş ve devamında, Ahmed, Şafi’i ve İshak gibi ilim ehlinin genelinin bunu muhrim için caiz görmediğini, İmam Malik’in ise, bunu kerih gördüğünü söylemiştir.
el-İşraf, ala mezahib’ul-ulema 3.cilt syf 221
Allah en doğrusunu bilendir.
Şura’nın Babası Mes’ud
