Müslümanlar arasında sehv secdesini inkar eden olmuş mudur ?
وقد تواترت الأخبار عن أبي هريرة من الطرق التي لا يدفعها عالم بالأخبار أن النبي سجد سجدتي السهو يوم ذي اليدين
İbn Huzeyme (رحمه الله) dedi ki:
“Nebi’nin Zi’l-Yedeyn günü sehv secdesi yaptığına dair (nakledilen) haberler, haberleri bilen kimsenin reddedemeyeceği tariklerle Ebu Hureyre’den tevatüren nakledilmiştir”
İbn Huzeyme, es-Sahih 2.cilt syf 126
İmam sehv secdesini gerektiren bir şey yaptığında, cemaatte sehv secdesi yapar mı ?
وأجمعوا على أن المأموم إذا سها أمامه أن يسجد معه
İbn’ul-Munzir (رحمه الله) dedi ki:
“Onlar (ilim ehli) me’mum üzerine İmam hata yapınca, onunla beraber (cemaatinde) secde edeceğine dair icma ettiler”
İbn’ul-Munzir, el-İcma syf 40
Unutmanın normal bir şey olması ve unutana hatırlatmanın gerekliliği
إنما أنا بشر أنسى كما تنسون فإذا نسيت فذكروني
Allah Rasulü (عليه الصلاة والسلام) dedi ki:
“Ben ancak bir insanım ! Sizin unuttuğunuz gibi, Ben de unuturum. Unuttuğum zaman, Bana hatırlatın”
Muslim, es-Sahih 572
Allah Rasulü selamdan sonra sehv secdesi yapmış mıdır ?
إذا شك أحدكم في صلاته فليتحر الصواب فليتم عليه ثم ليسلم ثم ليسجد سجدتين
Allah Rasulü (عليه الصلاة والسلام) dedi ki:
“Sizden biriniz namazında kuşkulandığında, doğruyu araştırsın ve (kalanı) onun üzerine tamamlasın. Sonra selam versin, sonra (da) iki secde etsin”
Sahih, el-Buhari 401
أن رسول الله صلى الظهر خمسا فقيل له أزيد في الصلاة ؟ فقال وما ذاك ؟ قال صليت خمسا فسجد سجدتين بعدما سلم
İbn Mes’ud (رضي الله عنه) dedi ki:
“Allah Rasulü öğle (namazını) beş rek’at kıldırdı. Kendisine ‘Namazda artış mı var?’ denildi. Allah Rasulü ‘Bu (sorunun sebebi) nedir?’ dedi. O (soruyu soran) ‘Beş (rek’at) kıldırdın’ dedi. Bunun üzerine Allah Rasulü selamdan sonra iki secde etti”
Sahih, el-Buhari 1226
أن رسول الله انصرف من اثنتين فقال له ذو اليدين أقصرت الصلاة أم نسيت يا رسول الله ؟ فقال رسول الله أصدق ذو اليدين ؟ فقال الناس نعم فقام رسول الله فصلى اثنتين أخريين ثم سلم ثم كبر فسجد مثل سجوده أو أطول ثم رفع
Ebu Hureyre (رضي الله عنه) dedi ki:
“Allah Rasulü (dört rek’atlık bir namazda) ikinci (rek’attan sonra selam vererek) ayrıldı. Zu’l-Yedeyn Ona ‘Ey Allah’ın Rasulü ! Namaz mı kılsaldı ? Yoksa unuttun mu?’ dedi. Allah Rasulü ‘Zu’l-Yedeyn doğru mu söylüyor?’ dedi. İnsanlar ‘Evet’ dediler. Bunun üzerine Allah Rasulü kalktı ve iki başka (rek’at) kıldı, sonra selam verdi. Sonra (iki) tekbir aldı (ve her zamanki) secdesi gibi ya da ondan uzun secde etti, sonra (başını) kaldırdı”
Sahih, el-Buhari 1228
Allah Rasulü selamdan önce sehv yapmış mıdır ?
صلى لنا رسول الله ركعتين ثم قام فلم يجلس فقام الناس معه فلما قضى صلاته وانتظرنا التسليم كبر فسجد سجدتين وهو جالس قبل التسليم ثم سلم
Abdullah bin Malik bin Buhayne (رضي الله عنه) dedi ki:
“Allah Rasulü bize (dört rek’atlı bir namazda) iki rek’at kıldırdı, sonra oturmadan kalktı. Onunla beraber insanlar da kalktılar. Namazını bitirdiği zaman, Biz selam vermesini bekledik. O (ise) selam vermeden önce, otururken tekbir alıp, iki secde etti. Sonra (da) selam verdi”
Şafi’i, el-Musned 327
إن أحدكم إذا قام يصلي جاء الشيطان فلبس عليه حتى لا يدري كم صلى فإذا وجد ذلك أحدكم فليسجد سجدتين وهو جالس
Allah Rasulü (عليه الصلاة والسلام) dedi ki:
“Muhakkak ki şeytan, sizden birinizin namazında gelir (ve) kaç (rek’at) kıldığını bilmeyinceye kadar, namazını karıştırır. Sizden birinize bu olduğunda, otururken iki secde etsin (ve selam versin)”
Sahih, el-Buhari 1232
Sehv secdesinin selamdan önce mi sonra mı yapılacağı hususunda ilim ehlinin kavilleri
Bu hususta ilim ehli dört fırka olmak üzere ihtilaf etmişlerdir.
1.görüş ; Sehv secdesi her zaman selamdan önce yapılır. Bu görüş Ebu Hureyre’den nakledilmiştir. Hakeza bu, Mehkul, ez-Zuhri, Yahya bin Said el-Ensari, Rebia, el-Evza’i, Leys bin Sa’d ve İmam Şafi’i’nin kavlidir.
İmam Şafi’i bu rivayetlerde nesh olduğunu söylemiştir.
سجود السهو كله عندنا في الزيادة والنقصان قبل السلام وهو الناسخ والآخر من الأمرين ولعل مالكا لم يعلم الناسخ والمنسوخ من هذا
İmam Şafi’i (رحمه الله) dedi ki:
“Sehv secdelerinin (ister namazda) ziyade (olsun, ister) noksanlık hepsi bizim indimizde ; selamdan öncedir. O (Allah Rasulü’nün selamdan evvel sehv yapması), nasihtir ve iki işten sonuncudur. Galiba Malik bu (meselede) nasih-mensuh olduğunu bilmemiştir”
el-Umm 1.cilt syf 154
2.görüş ; Sehv secdesi her zaman selamdan sonra yapılır. Bu görüş sahabeden Ali bin Ebi Talib’den, Sa’d bin Malik’ten, İbn Mes’ud’dan, Ammar’dan, Enes’ten, İbn’uz-Zubeyr’den ve İbn Abbas’tan nakledilmiştir. Hakeza bu, Hasen el-Basri, İbrahim en-Neha’i, İbn Ebi Leyla, es-Sevri, Hasen bin Salih ve rey ehlinin kavlidir.
3.görüş ; Eğer hatası namazda bir eksiklik ise, selamdan evvel ; Eğer hatası namazda bir fazlalık ise, selamdan sonra secde eder. Bu, Malik ve Ebu Sevr’in kavlidir.
4.görüş ; Sehv secdesi, Allah Rasulü’nden nakledilen rivayetlerde nasıl gelmişse, öyle yapılır. Ya’ni misal İbn Mes’ud rivayetinde dört yerine beş kıldırmış ve selamdan sonra secde etmiştir. Dolayısı ile kişi dört yerine beş kılarsa, selamdan sonra yapar. Yukarıda zikrettiğim rivayetlerde Allah Rasulü, hangi durum için selamdan önce yapmışsa, selamdan önce, hangi durum için selamdan sonra yapmışsa, selamdan sonra yapılır. Bu, İmam Ahmed’in, Suleyman bin Davud’un ve Ebu Hayseme’nin kavlidir.
İbn’ul-Munzir tüm bu hilafa değindikten sonra dedi ki ;
هذا صحيح
“Bu (ekrebi mezkur ya’ni Ahmed’in kavli) sahih olandır”
el-İşraf, ala mezahib’ul-ulema 2.cilt syf 72-73
Not: İmam Ahmed hakkında hadis olan sehvler hususunda böyle söylerken, sehvi gerektirip hakkında hadis olmayan bütün hususlarda ise, selamdan evvel sehv yapılır demiş ya’ni İmam Şafii’nin kavlini söylemiştir. İmam İshak’ta hakkında hadis olanlarla ilgili İmam Ahmed gibi söylerken, hakkında hadis olmayanlar hususunda ise, İmam Malik’in kavlini söylemiştir.
Tirmizi, es-Sunen 391
Hakeza İmam Buhari’nin sahihinde باب ما جاء في السهو ‘Sehv (secdesi) hakkında gelenler babı’na komple baktım ve onun kavlininde Ahmed’in kavli gibi olduğunu gördüm.
Not: İmam Buhari’nin bu görüşte olduğunu attığı bab başlıklarından anladım, kendisinin açıkça böyle bir kavli yoktur.
Sahih, el-Buhari 1224-1236
Bu hususta eski alimlerden benim görmediğim bir kavil daha vardır ; O da bu rivayetler, Allah Rasulü’nün bazen selamdan önce, bazen de selamdan sonra secde ettiğine delalet eder. Dolayısı ile kişi muhayyerdir. Dilerse selamdan önce, dilerse selamdan sonra sehvi yapar.
Allah en doğrusunu bilendir.
Dört ya da üç rek’atlık bir namazda ilk teşehhüdü terkeden, iade eder mi ?
من ترك التشهد الأول والصلاة على النبي في التشهد الأول ساهيا فلا إعادة عليه وعليه سجدتا السهو
İmam Şafi’i (رحمه الله) dedi ki:
“Kim (dört ya da üç rek’atlık bir namazda) ilk teşehhüdü ve ilk teşehhüdde Nebi’nin üzerine salatı unutarak-yanılarak terkederse, onun üzerine iade yoktur, onun üzerine sehv secdesi vardır”
el-Umm 1.cilt syf 152
İmam Şafi’i buna delil olarak, Abdullah bin Malik bin Buhayne hadisini zikretmiştir.
Allah (سبحانه وتعالى) bu imamlarımızın hepsine merhamet etsin ve onları firdevs cennetine alsın
Şura’nın Babası Mes’ud
