Nikah Kıyılırken Kadının Kocasına İkinciye Evlenmeyeceksin Diye Bir Şart Koşması Caiz midir ?
İlim ehli bu hususta ihtilaf etmiştir.
Onlardan bir taife nikah sabittir, şart batıldır demiştir. Bu, Ata, İbn’ul-Museyyib, Hasen, İyas bin Muaviye, İbn Sirin, Şa’bi, Neha’i, Zuhri, Katade, Malik, Leys, Sevri, Şafi’i ve rey ashabının kavlidir. Bu husustaki delilleri, zikreceğim hadistir.
ما بال رجال يشترطون شروطا ليست في كتاب الله ما كان من شرط ليس في كتاب الله فهو باطل وإن كان مائة شرط
Allah Rasulü (عليه الصلاة والسلام) dedi ki:
“Bazı adamlara ne oluyor ki, Allah’ın Kitabında bulunmayan şartları ileri sürüyorlar? Allah’ın Kitabında bulunmayan ne kadar şart varsa, yüz tane de olsa batıldır”
(Şafi’i, el-Musned 1079)
Bu alimler bu şartın Allah’ın kitabına muhalif olduğunu söylemişlerdir.
وإن خفتم ألا تقسطوا في اليتامى فانكحوا ما طاب لكم من النساء مثنى وثلاث ورباع
Allah (سبحانه وتعالى) dedi ki:
“Eğer yetimler hususunda (evleneceğiniz zaman) adil davranamamaktan korkarsanız, sizin için temiz olan kadınlardan ikişer, üçer ve dörder nikahlanın”
(Nisa 3)
Ya’ni bu şartın Allah’ın helal ettiğini haram yapmak olduğunu söylemişlerdir ;
وهذه الشروط خلاف كتاب الله بل فيه تحريم ما أباحه الله للزوج من النكاح
İbn’ul-Munzir (رحمه الله) dedi ki:
“Bu şartlar (ikinciye evlenemezsin ve cihada cıkamazsın gibi şartlar) Allah’ın kitabına muhaliftir. Bil’akis bunda (ikinciye evlenemezsin şartında) Allah’ın erkek için nikahta helal kıldığını haram kılmak vardır”
(el-İşraf, ala mezahib’il-ulema 5.cilt syf 67-69)
İlim ehlinden bir taife bu şartı geçerli saymış ve vefalı olunması gerekiyor demiştir. Bu, Ömer bin Hattab ve Amr bin As’tan nakledilmiştir. Hakeza bu, Cabir bin Zeyd, Tavus, Evza’i, Ahmed ve İshak’tan nakledilmiştir.
Bu alimler bu hususta zikredeceğim hadisle istinbat etmişlerdir ;
أحق الشروط أن توفوا به ما استحللتم به الفروج
Allah Rasulü (عليه الصلاة والسلام) dedi ki:
“Sizin vefalı olmanız gereken şartlardan en hak olanı, kendisi ile (kadınların) ferclerini helal yaptığınız (nikahtır)”
(Sahih, el-Buhari 2721)
فإن هو تزوج عليها فهي مخيرة
İmam Ahmed (رحمه الله) dedi ki:
“Eğer o (koca) onun (karısının) üzerine evlenirse, o (kadın) muhayyerdir”
İmam Mervezi bunu İmam Ahmed’den naklettikten sonra, tıpkı İbn’ul-Munzir gibi şartın batıl, nikahın sabit olduğunu, çünkü burada helali haram yapmak olduğunu söylemiştir.
(İhtilaf’ul-Fukaha syf 340-342)
Lakin şöyle bir istisna vardır, o da ikinci kavil sahiplerinin geneli, şartı lazım ve vefa gerektirdiğini söylese de nikah fasit olur dememiştir.
Allah en doğrusunu bilendir bunun sebebi de şartın nikahtan önce olmasından kaynaklıdır. Ya’ni adam henüz kadını nikahlamadan, ona talak hakkını veremez. Bundan dolayı Ebu Ubeyd gibi alimler bu şarta vefayı, takvadan saymışlardır.
Nacizane tavsiye;
Eğer günümüzde böyle bir durum vakıa olarak gerçekleşirse, her müslümana düşen bunu bulunduğu bölgede ehil bir insana götürmesidir. İlim ehlinin bu hususta ihtilafı söz konusu olduğu için, bu hususta inş’llah genişlik vardır. Ehil olan insanlar bu aileleri değerlendirmeli, eğer ikinci evlilik gerçekleşmişse, ilk evliliğin taraflar ve varsa çocuklar için ıslah mı yoksa ifsad mı olduğuna bakmalı ve maslahatı gözeterek hükmetmelidirler.
Allah en doğrusunu bilendir
Şura’nın Babası Mes’ud
