Paçaların Uzun Olması Kibirden Midir?
Paçaları uzatmak caiz midir? Başka bir deyişle elbisenin ka’beynden aşağı kısmı ateştedir hadisini caiz olmadığına yorabilir miyiz?
ما أسفل من الكعبين من الإزار ففي النار
Allah Rasulü (عليه الصلاة والسلام) dedi ki:
“Elbisenin (ayakların) Ka’beynden aşağıda olan kısmı ateştedir”[1]
İmam Buhari bu hadisi nasıl anlamamız gerektiğine dair sahihinde iki bab başlığı açmış;
Birincisinde:
باب من جر ثوبه من الخيلاء
“Tekebbür ederek izarını (aşık kemiklerinin altında) sürükleyen kimse babı”
Demiş ve şu hadisle istinbat etmiştir ;
لا ينظر الله يوم القيامة إلى من جر إزاره بطرا
Allah Rasulü (عليه الصلاة والسلام) dedi ki:
“Allah kıyamet günü tekebbür ederek izarını (yerden) sürüklüyene bakmaz.”[2]
İkincisinde:
باب من جر إزاره من غير خيلاء
“Kibir olmaksızın elbisesini (yerden) sürükleyen kimse babı”
Demiş ve akabinde Ebu Bekr’in (رضي الله عنه) Allah Rasulü’ne kendisininde böyle yaptığını söylediğini, Allah Rasulü’nün de şöyle karşılık verdiğini nakletmiştir ;
لست ممن يصنعه خيلاء
“(Ey Ebu Bekr) Sen bunu kibir için yapanlardan değilsin.”[3]
Yine bu bab başlığı altında Ebu Bekir’den Allah Rasulü’nün de bizzat böyle yaptığını naklederek, bunun kibir hususunda söylendiğini ispat etmiştir.[4]
قلت جر الإزار وإرسال الثوب في الصلاة؟ قال إذا لم يرد به الخيلاء فلا بأس به قال رسول الله من جر ثوبه من الخيلاء قال إسحاق كما قال
İshak bin Mansur (رحمه الله) dedi ki:
“(Ahmed’e) ‘Namazda izarı (yerden) sürmek ve elbiseyi sarkıtmak (caiz midir?)‘ dedim. Ahmed ‘Eğer kişi bununla tekebbür etmeyi (kibirlenmeyi) kastetmiyorsa, bir beis yoktur. (Çünkü) Allah Rasulü ‘Kim kibir için elbisesini (yerden) sürerse’ dedi. (Hakeza İshak bin Rahaveyh’e sordum). İshak ‘Ahmed’in söylediği gibidir’ dedi”[5]
Hanbeliler bu hususta İmam Ahmed’den ikinci bir kavil daha aktarmış, eğer tekebbür ile olursa haram, tekebbür olmaksızın yaparsa kerihtir şeklinde fetva vermişlerdir.
فإن فعل ذلك على وجه الخيلاء حرم لأن النبي صلى الله عليه وسلم قال من جر ثوبه خيلاء لم ينظر الله إليه
İbn Kudame (رحمه الله) dedi ki:
“(Paçaları salmak kerihtir, lakin) Eğer kişi bunu kibir sebebiyle yaparsa, haram olur. Çünkü Nebi -Salat ve selam ona olsun- ‘Kim kibir için elbisesini (yerden) sürerse, Allah kıyamet günü ona bakmaz’ demiştir”[6]
İmam Şafi’i de EbuBekir kıssasıyla ihticac ederek, İmam Ahmed gibi söylemiştir.[7]
Aynı şekilde İbn Teymiyye’de tekebbür olmazsa mübahtır demiştir.[8]
İbn Muflih’de hocası İbn Teymiyye’nin bu görüşü tercih ettiğini aktarmıştır.[9]
نظر ابن عمر يوما وهو في المسجد إلى رجل يسحب ثيابه في ناحية من المسجد فقال انظر من هذا ؟ ليت هذا عندي قال له إنسان أما تعرف هذا يا أبا عبد الرحمن ؟ هذا محمد بن أسامة فطأطأ ابن عمر رأسه ونقر بيديه في الأرض ثم قال لو رآه رسول الله لأحبه
İbn Dinar (رحمه الله) dedi ki:
“Bir gün İbn Ömer mescitte iken, mescidin yanında elbisesi yerde sürünen bir adam gördü ve ‘(Bu kimseye) bak, bu kimdir? Keşke yanımda olsaydı’ dedi. (Orada bulunan) bir insan Ona ‘Ey Ebu Abdurrahman! Sen bunu tanımıyor musun? Bu (Üsame bin Zeyd’in oğlu) Muhammed bin Üsame’dir’ dedi. İbn Ömer başını eğdi ve elleriyle yeri (toprağı) karıştırdı. Sonra ‘Eğer Allah Rasul’ü onu görseydi,elbette onu severdi’ dedi”[10]
Dikkat edin! Bu mutlak olarak haram olsa veya kibre delalet etseydi, İbn Ömer onu bu münkerden nehyeder, ‘Allah Rasulü onu görseydi severdi’ demezdi.
Allah en doğrusunu bilendir.
Şura’nın Babası Mesud
KAYNAKÇA
[1] Sahih, el-Buhari 5787
[2] Sahih, el-Buhari 5788
[3] Sahih, el-Buhari 5784
[4] Sahih, el-Buhari 5785
[5] Mesailu Ahmed ve İshak, rivayetu el-Kevsec 3349
[6] Muğni 2.cilt syf 298
[7] İbn’ul-Munzir, el-Evsat 5.cilt syf 59
[8] Şerh’ul-Umde 1.cilt syf 368-369
[9] Adab’uş-Şer’iyye 4.cilt syf 171
[10] Sahih, el-Buhari 3734
