Ölüye Kur’an Okumak Caiz midir ? Okunan Kur’an’ın Sevabı Ölüye Ulaşır mı ?
Bu konuda öncelikle kitap ve sünnetten bir delil var mıdır onu zikreceğiz, sonra da ilim ehlinin kavillerini zikretmeye çalışacağız.
Ölüye Kur’an okumak ile ilgili ne Allah’ın kitabında ne de Rasulü’nün sünnetinde bir delil bulunmamaktadır.
Bu konuda nakledilen اقرءوها على موتاكم ‘Ölüleriniz üzerine Onu (Yasin süresini) okuyun’ rivayeti, senette bulunan birden fazla mechul raviden dolayı, şiddetli derecede zayıftır.
Bununla beraber okunan Kur’an’ın sevabının ölüye ulaşmasına gelince ; Bu hususta da herhangi bir delil söz konusu değildir.
İlim ehlinin bu husustaki kavilleri;
Burada yazıyı uzatmamak için bu hususta konuşan herkesten nakiller zikretmeyeceğiz. Sadece belli başlı bir kaç alimden nakiller zikretmeye çalışacağız.
İlk olarak İmam Ahmed bin Hanbel’den bir iki nakil zikreceğim.
سمعت ابي سئل عن رجل يقرأ عند القبر على الميت قال أرجو ان لا يكون به بأس
Abdullah bin Ahmed (رحمه الله) dedi ki:
“Babamı işittim ve Ona ‘Kabrin yanında ölü üzerine (Kur’an) okuyan bir adamdan’ soruldu. Babam ‘Onda bir beis olmamasını umarım’ dedi”
Mesailu Ahmed, rivayetu Abdullah syf 145
سألت ابي عن الرجل يحمل معه المصحف الى القبر يقرأ عليه قال هذه بدعة
Abdullah bin Ahmed dedi ki: “Babama ‘kendisi ile beraber mushafı kabre taşıyan (ve) onun (ölünün) üzerine okuyan bir adamdan’ sordum. Babam ‘Bu bid’attir’ dedi”
Mesailu Ahmed, rivayetu Abdullah syf 145
Ahmed’den bazıları okunmaz diye nakiller aktarmıştır. Lakin Hallal Ahmed’in bu hususta rucu ettiğini nakletmiştir. Oğlu Abdulllah’ın naklettiği de bize bunu göstermektedir.
Hallal Abbas ed-Duri yoluyla İbn Main’den ölüye okunması hususunda bir beis olmadığını nakletmiştir.
(el-kiraetu ind’el-kubur syf 87)
Nevevi İmam Şafii’den ölüye okunanın ulaşmayacağını nakletmişse de ben bu hususta onun kitaplarından bir kavle rastlamadım. Hakeza bazıları da ondan bunda beis görmediğini aktarmışlarsa da bu hususta ondan sahih isnad ile nakledilmiş bir şey görmedim.
كانت الأنصار يقرءون عند الميت بسورة البقرة
eş-Şa’bi (رحمه الله) dedi ki:
“Ensar meyyitin yanında Bakara suresini okurlardı”
İbn Ebi Şeybe, el-Musannef 10848
İlmin amanetinden şunu zikredeyim ; Rivayeti bize nakleden Ebu Bekr bin Ebi Şeybe bu rivayeti ما يقال عند المريض ‘Hastanın yanında ne söylenir (nasıl konuşulmalıdır)’ babı altında zikrederek, bunun ölü değil, ölüm döşeğindeki kimseler için olduğuna işaret etmiştir. Allah en doğrusunu bilendir.
قلت فهل يقرأ على الجنازة في قول مالك؟ قال لا
Sahnun et-Tenuhi (رحمه الله) dedi ki:
“(İbn’ul-Kasım’a) ‘Malik’in kavlinde (ya’ni yanında) cenaze (ölü) üzerine (Kur’an) okunur mu?’ dedim. İbn’ul-Kasım ‘Hayır’ dedi”
(Mudevvene 1.cilt syf 251)
Yazıyı uzatmamak adına bu kadar nakil ile yetiniyorum. Bu hususta ashaptan bazı rivayetler nakledilmişse de meseleyi anlamak için bu kadar naklin kafi olması sebebiyle, hiç o rivayetlere değinmeyeceğim. Bu hayır ehlinin bu konudaki kavilleri kafidir.
Sonrakilere gelince ; Onlardan nakiller zikretmeye hacet yoktur. Çünkü sonrakiler arasında ölüye Kur’an okunmasının caiz olduğu konusunda neredeyse bir hilaf söz konusu değildir.
Özet olarak bu hususta ne kitapta ne de sünnette sahih bir delil söz konusu değildir. Hadis ehlinin ne kitaplarında ne de amellerinde bu husus yaygında değildir. Öyle ki, bu birkaç nakli bulana kadar onlarca kitabı karıştırdım lakin bu nakillerden fazlasının onlardan bulamadım.
Misal olarak İbn’ul-Munzir el-İşraf, el-Evsat vb eserlerini didik didik ettim velakin cenaiz hususunda her noktaya değinip ilim ehinin hilafını zikretmesine rağmen, bu hususa hiç değinmemiştir. Onun gibi bir çok alimin kitabından cenaiz konusuna müracaat ettim ve onların bu konuyu hiç gündem etmediğini gördüm.
Tüm bunlardan sonra bana beyan oldu ki ; bu mesele fıkhın diğer meseleleri gibi, ilim ehlinin kendisinde hilaf ettiği bir meseledir. Kimsenin burada okuyanı fısk, bidatçı gibi bir şuçlama ile suçladığına şahitlik etmedim.
Bundan ötürü tarafların kendilerine doğru geleni yapmalarını tavsiye ederim.
Allah en doğrusunu bilendir.
Şura’nın Babası Mes’ud
